Er is sprake van verschillende soorten spel bij kinderen. Spel neemt in het leven van kinderen een grote plaats in. Van ’s morgens tot ’s avonds laat is een kind bezig met zijn spel. Wat kinderen ook aan het doen zijn, alles gaat moeiteloos over in spel: tijdens het eten verandert de lepel ineens in een trommelstokje en tijdens het tandenpoetsen moeten ook de tanden van beer gepoetst worden. Spelen gaat spontaan. Gelukkig maar, want een kind moet spelen om zich te kunnen ontwikkelen.
Soorten spel bij onderscheiden
Je kunt verschillende soorten spel onderscheiden. In verschillende ontwikkelingsfasen speelt een kind telkens op een andere manier. Er is dus sprake van spelontwikkeling.
Bewegingsspel
Bij het bewegingsspel beweegt het kind zijn lichaam en oefent het allerlei lichamelijke vaardigheden zoals kijken, grijpen, vasthouden, rollen, lopen en rennen. Het kind oefent ook evenwicht en coördinatie tussen handen en voeten.
Het bewegingsspel kom je al veel tegen bij de baby. Bewegingsspel stimuleert de sensomotorische ontwikkeling van de baby. Het bewegingsspel doet namelijk beroep op zijn oog-handcoördinatie. Wanneer een baby bijvoorbeeld een rammelaar grijpt, is samenwerking tussen zijn ogen en handig nodig: een baby pakt wat hij ziet. Hij oefent daarmee zijn zintuiglijke waarneming en zijn motoriek. Het bewegingsspel is eigenlijk tijdens de hele kindertijd favoriet. Als je bijvoorbeeld naar peuters kijkt, dan valt het op dat ze meestal eerst naar fietsjes of de glijbaan toe rennen. maar ook kleuters en schoolkinderen hebben veel behoefte aan beweging. Met bewegingsspel leven ze zich uit. Voorbeelden van bewegingsspelen zijn tikkertje, klimmen en touwtjespringen. 
Imitatiespel
Het imitatiespel noem je ook wel het ‘doen-alsof-spel’ of ‘rollenspel’.
Bij baby’s is nog geen imitatiespel te zien; imitatiespel ontwikkelt zich pas bij peuters. De peuter doet de hakken van mama aan en ‘is’ moeder. Bestaande voorwerpen uit de werkelijkheid stellen in het spel iets anders voor: een blok hout is een telefoon en de gieter is een theekan. Het imitatiespel bij peuters us ubn eerste instantie solitair spel. Solitair spel wil zeggen dat het kind alleen speelt. Bij oudere peuters is het imitatiespel wel vaak samenspel. kenmerkend voor het samenspel is dat er sprake is van een rolverdeling: ‘Ik ben de vader en jij de baby’.
Bij het imitatiespel speelt de fantasie een grote rol: een rij stoelen wordt bijvoorbeeld omgetoverd tot trein. En als er bij schooltje spelen geen leerlingen zijn, dan zet het kind gewoon een pop of een beer neer.
Constructiespel
Vanaf ongeveer een 3-jarige leeftijd vinden kinderen het steeds leuker iets te bouwen. Dit spel heet constructiespel.
Bij constructiespel bouwt een kind bijvoorbeeld een toren van Duplo of een huis van houten blokken. Een tekening maken of een puzzel valt ook onder constructiespel. Constructiespel is met name bij kleuters en schoolkinderen favoriet. Voor hen is deze vorm van spel een uitdaging. Het constructiespel is gericht op resultaat. Het kind bouwt niet zomaar, het bouwt een huis, garage of de hoogste toren die er bestaat.
Sommige kinderen gebruiken graag hun fantasie bij het constructiespel, andere kinderen volgen liever bouwtekeningen. Hoe ouder het kind wordt, hoe ingewikkelder zijn bouwwerken worden. Constructiespel vraagt de nodige concentratie van kinderen. En ook doorzettingsvermogen is vereist. Een ingewikkeld bouwwerk is immers niet na een half uurtje al af. Vaak is het kind de hele dag of meerdere dagen hiermee bezig.
Sociaal spel
Vanaf de kleuterfase gaan kinderen steeds meer samen spelen. Het sociaal spel verloopt bij kleuters niet altijd goed, soms ontstaat er ruzie. Dat komt doordat het sociaal gevoel van de kleuter nog onvoldoende ontwikkelt is.
Allerlei soorten spel kunnen bij kinderen leiden tot samen spelen, waaronder bewegingsspel, imitatiespel, en constructiespel. Al deze soorten spel zijn bij samenspel sociaal spel. Waar het bij sociaal spel om gaat, is dat kinderen een taakverdeling moeten maken. ‘Als jij het huis bouwt, bouw ik de garage’. Alleen bij eenvoudig bewegingsspel is de taakverdeling niet altijd nodig. Als kinderen wat ouder worden, vinden ze het ook leuk om een eenvoudige gezelschapsspel te spelen. Denk aan: memory of kwartet. De spelregels die bij dit soort spel gelden, vinden sommige kinderen nog lastig. Sommige begrijpen de spelregels niet en er zijn ook veel kinderen die niet tegen hun verlies kunnen.
Prestatie spel
Bij het prestatie spel staat het winnen en verliezen centraal. Een prestatie spel wordt ook wel tik- en wedstrijdspel genoemd. Voorbeelden van prestatie spel zijn: slagbal, trefbal en voetbal. Bij het prestatie spel gaat het er letterlijk om dat een kind een goede prestatie neerzet, dat het succes behaalt bij het spel. Met name bij schoolkinderen is het prestatie spel favoriet. Deze vorm van spelen sluit namelijk aan bij hun prestatiedrang. Het prestatie spel is ook een spel met spelregels. Deze spelregels bepalen wanneer iemand af is of wanneer er een punt is behaald.
Het prestatie spel is vaak teamspel. Het ene team ‘strijdt’ tegen het andere team. om te winnen is het nodig dat kinderen in een team samenwerken. Ook al is elke individuele speler goed, om te kunnen winnen is er meer nodig.
Digitaal spel
Tegenwoordig spelen vrijwel alle kinderen en jongeren ook computerspelletjes en videospellen. Er zijn allerlei soorten digitaal spel, denk aan: adventure games, kaartspellen, racespellen en sportgames. Je spreekt ook wel van virtueel spel. Het woord virtueel betekent hier dat er sprake is van een denkbeeldige wereld, die alleen op de computer bestaat. Als je zo’n spel online speelt, kun je met iedereen over de hele wereld in contact komen. Aan digitaal spel zitten voor- en nadelen. Een voordeel is dat kinderen van digitaal spel veel kunnen leren. Een nadeel is dat ze hier verslaafd aan kunnen raken. Een ander nadeel is dat gamen er vaak toe leidt dat kinderen meer binnen zitten en minder bewegen.
Het is dus belangrijk om in de gaten te houden dat een kind niet alleen maar gamet. Dat is te eenzijdig en kan de ontwikkeling van een kind schaden.
Spelend leren bij gastouderhoorn
Ik bied kinderen de gelegenheid om persoonlijke competenties te ontwikkelen. Persoonlijke competenties zijn vaardigheden en eigenschappen die het kind bezit, zoals impulsbeheersing en kunnen lopen. Een kind ontwikkelt deze competenties door te spelen en te experimenteren. Hier heb je verschillende soorten spel bij kinderen voor nodig. Het kind kan zich door de persoonlijke competenties aanpassen aan verschillende situaties en kan hierdoor problemen oplossen. Doordat het kind op een jonge leeftijd persoonlijke competenties ontwikkelt, kan het zich later redden in de maatschappij.
In het pedagogisch curriculum voor het jonge kind is omschreven waardoor persoonlijke competenties kunnen worden gestimuleerd:
- Fysieke ontwikkeling: motorische en zintuiglijke ontwikkeling
- Taalontwikkeling
- Denken en beginnende rekenvaardigheid
- Onderzoekend leren
- Kunst, cultuur en creativiteit
- Executief functioneren en zelfregulatie
Ik wil het kind spelenderwijs uitdagen in de ontwikkeling van zijn of haar motorische vaardigheden, cognitieve vaardigheden, taalvaardigheden en creatieve vaardigheden. Door deze vaardigheden kan een kind steeds zelfstandiger functioneren in een veranderende omgeving. Het stimuleren maak ik mogelijk door verschillende soorten spel bij kinderen aan te bieden.